امکان اثبات بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا وجود ندارد

هوشنگ پوربابایی وکیل دادگستری به تازگی در گفت‌وگویی با یک سایت خبری اعلام کرده بود که اگر به‌علت آلودگی هوا خساراتی به افراد وارد شود، مانند اینکه نتوانند سرکار بروند یا دچار ناراحتی قلبی شده‌باشند، می‌توانند شکایت کنند و با ارائه دلایل و مستندات که نشان‌دهنده تأثیرات و خسارات مستقیم آلودگی هوا باشد به محکمه عمومی مراجعه و براساس مستند ماده یک قانون مسئولیت مدنی خسارات خود را از سازمان متولی دریافت کنند.در این زمینه با دکتر کاظم ندافی رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت وگو کرده ایم.

• یکی از کارشناسان دادگستری در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها عنوان کرده بود که آلودگی هوا به نوعی قتل عمد محسوب می‌شود، بر مبنای حرف این کارشناس دادگستری اگر آلودگی هوا باعث ایجاد بیماری‌های جسمی، تنگی نفس و بیماری‌های قلبی شود و حتی باعث آسیب به محیط‌زیست شود می‌توان با ارائه مستندات از بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا شکایت و ادعای خسارت کرد. آیا چنین چیزی از نظر شما عملی است؟

اثبات این مسئله که کسی به‌دلیل آلودگی هوا بیمار شده یا آسیب دیده است، از نظر علم پزشکی بسیار دشوار است بنابراین، این موضوع از نظر حقوقی قابل پیگیری نیست.

• آیا با چنین پیش فرضی شما تصور می‌کنید بتوان حداقل مدارک و مستندات مشهود و ملموسی از وجود آلودگی‌های سربی یا موادی مانند بنزن در بدن افراد ارائه داد؟ اساسا آیا ارائه شواهدی مبنی بر بیماری ناشی از آلودگی هوا امکان‌پذیر است؟

همانگونه که گفتم اثبات این قضیه از نظر پزشکی تقریبا محال است و هیچ‌گونه سندی هم نمی‌شود در این باره ارائه کرد؛ به این دلیل که عوامل متعددی سلامت انسان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در کتب تخصصی که در آنها درباره بحث آلودگی هوا نوشته شده، آمده است که اگر شما می‌خواهید اثرات آلودگی هوا را بررسی کنید موارد دیگری هستند که از آلودگی هوا بر سلامتی بیشتر اثر سو ء می‌گذارند و می‌توانند اثرات مربوط به آلودگی را تحت‌الشعاع قرار دهند. به‌عنوان مثال آنفلوانزا، تغییرات ناگهانی دمای هوا،گرم‌شدن و سرد شدن ناگهانی هوا، حتی روزهای هفته. در برخی از کشورها ثابت شده است که در روزهای بعد از تعطیلات میزان مرگ و میر بالا می‌رود. بنابراین اگر شما بخواهید همه این عوامل را درنظر بگیرید نمی‌توانید به سادگی تشخیص دهید که آلودگی هوا باعث بیماری فرد شده است، بنابراین اثبات این مسئله همانگونه که گفتم کار بسیار دشوار و تقریبا محالی است.

• نمی‎توان حتی رسوب آلودگی هوا را در عروق یا وجود بنزن در خون را تشخیص داد؟

حتی اگر شما فرض کنید که در خون فردی یا در بازدم او میزان خاصی از بنزن اندازه‌گیری شود، این به آن معنا نخواهد بود که وجود این ماده اثری برجای گذاشته است. به همین دلیل این مسئله، مبحث بسیار پیچیده و دشواری محسوب می‌شود و برهمین مبنا هیچ مستندی در رابطه با بیماری‌های ناشی ازآلودگی هوا به مراجع قضایی قابل ارائه نیست.

• آلودگی هوا می‌تواند عملکرد گیاهان و درختان را مختل کند؟

برخی از آلاینده‌های هوا مانند ازن و گاز CO2 می‌توانند روی برگ گیاهان اثر مخربی داشته باشند و می‌توانند باعث کاهش میزان فتوسنتز شوند و از این طریق عملکرد گیاه را مختل کنند.

• اخیرا شهرداری تهران مبادرت به کاشت درختان جدیدی در خیابان ولیعصر کرده است، آیا این اقدام و کاشت هر چه بیشتر درختان و گیاهان می‌تواند در کاهش آلودگی هوا مؤثر باشد؟

حتما کاشت درختان می‌تواند در کاهش آلودگی در شهرهای بزرگ کشور و به‌ویژه تهران مؤثر باشد؛ چرا که ذرات معلق در حال حاضر از‌جمله آلاینده‌های اصلی شهر تهران هستند و درختان می‌توانند این ذرات را تا حدود زیادی به‌خود جذب کنند و باعث کاهش آلودگی هوا شوند. بنابراین کاشت درختان عملی است مؤثر، پسندیده و قابل تایید.